Wie vaker in het Tropenmuseum komt verwacht wellicht geen tentoonstelling over duurzaamheid. ‘Plastic Crush’ biedt een unieke kijk op plasticvervuiling en laat zien dat ook duurzaamheid prima in het oeuvre van het museum past.

Tegenwoordig associëren we plastic vooral met vervuiling. In de oceanen vormt zich een plastic soep terwijl foto’s van schildpadden met wattenstaafjes in hun neus de wereld over gaan en ons confronteren met onze wegwerpmentaliteit. Toch was er ooit een tijd dat we nog verliefd waren op het materiaal. We hadden een wereldwijde ‘crush’ op plastic.

De droom en de ontwaking

‘Plastic Crush’ voert de bezoeker mee door de rooskleurige beginjaren van het plastictijdperk. Ooit was het materiaal een grote gelijkmaker. Goedkoop, licht van gewicht en gemakkelijk te vormen tot alles dat we maar wensen. Wat voorheen was weggelegd voor de rijken werd toegankelijk voor het grote publiek. De verliefdheid bleek van korte duur. Weggegooid plastic weigerde te vergaan en hoopte zich op tot onhandelbare hoeveelheden.

Plastic wordt nu vaak als grote boosdoener bestempeld. Maar klopt dit wel? Het kunstwerk 'Brineki Nabinraw' (onzichtbare wond) vertelt een ander verhaal. Het massieve, verkoolde beeld is volledig gemaakt van plastic zakken. Ontwerper Hozan Zangana verwijst hiermee naar de bagage die de Jezidi’s met zich meedroegen toen ze in de zomer van 2014 door ISIS uit hun huizen werden verdreven. Op de vlucht kan een plastic waterflesje het verschil maken tussen leven en dood. ‘Plastic Crush’ confronteert de bezoeker met deze dualiteit van plastic. Zelfs met de kennis van nu blijft het materiaal wonderen verrichten.

Een onzekere toekomst

Wie droomt van een wereld zonder plastic zal in het Tropenmuseum een harde waarheid tegenkomen. We hoeven echter niet bij de pakken neer te zitten, want alternatieven zijn er zeker. Waar kleding van ananasvezel nu in opkomst is bij hippe start-ups, laat ‘Plastic Crush’ zien dat het materiaal al eeuwenlang gebruikt wordt op de Filipijnen. Ontwerper Shahar Livne blaast met haar urnen gemaakt van guttapercha een vergeten materiaal nieuw leven in. En als alternatief voor de welbekende poncho haalt het Tropenmuseum een regenjas van vissenhuid op uit de collectie. In plaats van het wiel opnieuw uit te vinden laat de tentoonstelling zien dat we vooral moeten leren herwaarderen.

Een echte oplossing biedt de tentoonstelling niet. De vraag is of deze überhaupt bestaat. Plastic zit diep ingebed in onze wereld en vervult in veel gevallen nog altijd een onvervangbare functie. Als bezoeker van 'Plastic Crush' loop je onzekerder naar buiten dan je binnen kwam, maar tegelijkertijd ook een stukje wijzer.