Het ‘floept’ er te vaak uit

“Jongens, ik moet echt zometeen die neger uit het... of sorry, donkere man uit de zee laten komen”. Dit is een quote van Wilfred Genee in de uitzending van Vandaag Inside op donderdag 5 oktober. Het is inmiddels geen verrassing meer dat dit soort uitspraken gemaakt worden binnen het controversiële programma. Wat wel een wenkbrauw doet optrekken, is het feit dat het ‘N-woord’ gebruikt blijft worden op de Nederlandse televisie door niet-zwarte individuen. Denk terug aan het programma Bubbels en Gloss in 2018 waarin werd gezegd “die mensen willen ook wel eens wat anders, die willen er ook niet altijd als een bosneger bijlopen” in reactie op een product voor krullend haar. Of vorig jaar nog in Ongehoord Nederland, waarin Raisa Blommestijn het heeft over ‘blanken die in elkaar worden geslagen door negers’. Zulke woorden floepen er niet zomaar uit als het niet binnen je vaste vocabulaire valt. Vandaar deze brief aan het Nederlandse televisielandschap, waarin wij uitleggen waarom het schadelijk is om het woord ‘neger’ te gebruiken en niet-zwarte mensen dit maar beter af kunnen leren.

In Nederland bestaat er een onderliggend, vaak onuitgesproken bewustzijn van raciale en etnische verschillen, dat zich weerspiegelt in alledaagse praktijken. Dit fenomeen wordt vaak geassocieerd met de term "witte onschuld": een overtuiging in de Nederlandse cultuur van nationale onschuld en morele superioriteit. Dit maakt het vaak moeilijk om racisme en de historische gevolgen van kolonialisme openlijk te bespreken en te erkennen. Het gebruik van het "N-woord" in media, zelfs als dit per ongeluk gebeurt, kan worden gezien als een illustratie van deze diepgewortelde structuren. Dit kan leiden tot het bagatelliseren en ontkennen van de pijnlijke historische en hedendaagse implicaties van dit beladen woord. 

Historische lading

Het woord ‘neger’ is een historisch beladen term, die is ontstaan tijdens het koloniale tijdperk en werd gebruikt om mensen van Afrikaanse afkomst te beschrijven. Volgens de Van Dale betekent dit woord ‘iemand met een donkerbruine of zwarte huid (door steeds meer mensen als beledigend ervaren)’. Dit dekt echter niet de emotionele lading achter waar ‘neger’ voor staat. Het woord heeft een zeer negatieve en denigrerende ondertoon omdat het vaak werd gebruikt om zwarte mensen te dehumaniseren en te discrimineren. Het gebruik ervan door witte mensen kan een pijnlijke herinnering vormen aan deze onrechtvaardige geschiedenis. Het is dus niet zomaar een scheldwoord. Woorden zoals ‘klootzak’ of ‘eikel’ zijn niet verbonden aan slavernij, segregatie en systemisch racisme. Het N-woord draagt zwaarte met zich mee, gekoppeld aan oppressie en intergenerationeel trauma. ‘Neger’ wordt ook vaak gelinkt aan het woord nikker, wat dezelfde betekenis heeft. Nikker betekent in sommige regio’s ook wel waterduivel. Dit is afgeleid van een volksverhaal om kinderen bang te maken, waarin de nikker kinderen het water insleurde en ze verdronk. Dat verhaal toont alleen maar aan wat voor negatieve bijklank het woord precies omvat.

“Maar waarom jullie wel dan?”

Een zeer voorspelbare tegenreactie die vaak de kant van zwarte mensen wordt opgegooid is: “Waarom mogen jullie het wel gebruiken dan? Rappers gebruiken het altijd in hun liedjes. Ik bedoel er niks slechts mee. Mag ik ook al niet meer gewoon een liedje meezingen?” Om maar meteen met de deur in huis te vallen: Nee, dit kan niet. De reden dat zwarte mensen dit woord mogen gebruiken, is omdat het eeuwenlang tegen hen als wapen gebruikt is. Het N-woord is door zwarte mensen opgepakt om de historische racistische betekenis ervan te overwinnen en om te zetten in een symbool van kracht, solidariteit en culturele identiteit. We nemen de onderdrukkende energie van het woord weg door het ons eigen te maken. Sommige zwarte mensen gebruiken het daarom onderling binnen hun vocabulaire, terwijl andere zwarte mensen zich alsnog niet comfortabel voelen om het woord zelf te gebruiken.

De reden dat zwarte artiesten het woord kunnen gebruiken in Black genres zoals hiphop en R&B, is omdat er wordt gezongen of gerapt over persoonlijke zwarte ervaringen vanuit diens perspectieven. Aangezien het N-woord zo verankerd is in de cultuur, komt dit vaak naar voren bij verhaalvertelling binnen de muziek. Expressie van zwarte kunst mag niet gelimiteerd worden, enkel omdat niet-zwarte mensen er gedeeltelijk niet aan kunnen participeren. Eén woord skippen binnen een heel liedje is daarom niet te veel gevraagd.

The next step

Het is van cruciaal belang om diepgewortelde overtuigingen, die verband houden met ons koloniale verleden, te herkennen en te ontmantelen om de patroon van ontkenning en weerstand tegen verandering binnen de media-industrie te doorbreken. Door het creëren van meer diverse en inclusieve praatprogramma's kunnen we dergelijke fouten in de toekomst vermijden. De media, waaronder bedrijven als NPO, hebben de macht om de verhalen en gesprekken te veranderen, wat invloed heeft op onze dagelijkse kennis en opvattingen over raciale en etnische diversiteit.

Sahil Amar Aïssa, Natasja Gibbs, Jörgen Raymann en onze eigen Veronica van Hoogdalem schoven aan bij Khalid & Sophie op vrijdag 6 oktober om te praten over het gebrek aan diversiteit in Hilversum. Wanneer iets omtrent discriminatie wordt aangekaart, wordt dit vaak weggewuifd door de dominante witte groep binnen de media-industrie. “Het wordt vaak gereduceerd tot een gevoel van, oh wat naar dat jij je zo voelt. In plaats van dat het heel erg serieus wordt genomen van, oh dit kan eigenlijk niet door de beugel.” vertelt Sahil.

Het is zeer belangrijk dat het medialandschap zich bewust wordt van de koloniale echo’s in hun praktijken en actief werkt aan het deconstrueren ervan om een meer inclusieve en verantwoordelijke mediapraktijk te bevorderen. ZWART zet zich in om meer van dit soort content te bieden, met o.a. een sportprogramma in ontwikkeling die volgend jaar wordt gelanceerd. Word lid en steun ons in het verwezenlijken van dit doel voor inclusievere en empathische media.