In De Afhaalchinees: Thuisbezorgd laat Kelly-Qian zien hoe adoptie levenslang doorwerkt in wie je bent,  wat je voelt en hoe je je verbindt – niet alleen door misstanden, maar door het systeem zelf. Van hechtingsproblemen, verlatingsangst en verlieservaringen tot het niet kunnen spreken van je moedertaal, het ontbreken van medische familiegeschiedenis en het gemis van onvoorwaardelijkheid. In dit seizoen raakt Kelly-Qian opnieuw urgente onderwerpen die vaak onderbelicht blijven: seksueel misbruik binnen adoptiegezinnen, de vergeten stem van de geboorteouders en de gevolgen van de eenkindpolitiek.

In de serie spreekt Kelly-Qian ook met betrokkenen bij haar adoptieproces. Zo ook met Trudy Staalman. Zij is de oprichter van The Fruit Basket - een soort tussenhuis tussen staatsweeshuis en adoptiebureau. Dit was het opvanghuis dat Kelly-Qian uiteindelijk heeft gekoppeld aan stichting Kind en Toekomst. Trudy kwam ook al aan bod in seizoen 1. In Seizoen 2 is ze telefonisch geïnterviewd over de gevonden fotoboeken, heeft ze een interviewafspraak toegezegd en vervolgens deze weer afgezegd. Haar initiële reactie was dat ze geen gesprek op camera wilde. Wij zijn akkoord gegaan met een gesprek zonder camera, maar ook deze zegde ze af.  Vervolgens is haar gevraagd om te reageren op een aantal ontdekkingen en vragen die tijdens de zoektocht omhoog kwamen. Trudy heeft schriftelijk gereageerd op een aantal uitspraken die getoond zijn in aflevering 2 en 4.

Hieronder volgen de uitspraken. Soms gevolgd door nog een extra reactie van de redactie (dikgedrukt).

“Hallo Kelly, Dank voor je e-mail en je verzoek om op een aantal opmerkingen te reageren. Je schrijft over de invloed en positie van The Fruit Basket. Eerlijk gezegd ervoer ik geenszins dat ik invloed had, behalve dat ik het kindertehuis ondersteunde door zorg te geven aan kinderen."

Redactie: Wij horen vanuit drie bronnen dat dit anders wordt ervaren: Bertie Treur van Adoptiebureau Kind en Toekomst gaf in het gesprek van 29 januari aan dat Trudy Staalman contacten had met de Chinese staatsweeshuizen. Daarnaast was zij degene die daar ter plaatse aanwezig was en dus makkelijker kon spreken met de lokale staatsweeshuizen en instanties. Ditzelfde horen we van twee andere bronnen die nauw betrokken waren met het dagelijkse reilen en zeilen van The Fruit Basket.

"Lokale adoptie kwam nauwelijks voor en internationale adoptie was een vrij nieuw fenomeen voor China. Er was geen nationale regelgeving en Kindertehuizen in samenwerking met Provinciale Burgerlijke Zaken volgden een door hen goedgekeurde procedure."

Redactie: De Chinese binnenlandse Adoptiewet werd aangenomen op 29 december, 1991 en ging van kracht op 1 april, 1992. Er was dus tijdens de adoptie van Kelly-Qian wél een nationale regelgeving. Ook de CCAA werd in werking gesteld in 1992.

"Dit hield in dat het kindertehuis blij was met Kind en Toekomst, die naar aanleiding van de informatie die ze had over een kindje, een voorstel deed van ouders. Daar had ik geen enkele invloed op, behalve dat ik aan Kind en Toekomst vertelde hoe het met de kinderen ging en naam en geboortedatum aan hen doorgaf, wanneer het staatskindertehuis had aangegeven dat een Nederlandse adoptieorganisatie dit kindje mocht adopteren."

Redactie: Tijdens ons gesprek van 29 januari gaf Bertie Treur aan dat Trudy Staalman in contact stond met de CCAA en het staatsweeshuis:

“Stel nou dat de CCAA vraagt: Goh, is er nou nooit iemand gekomen voor dit kind?  [...] “Nee we moeten echt een beter echtpaar hebben voor dit kind”. Dan ben je klaar. Je hoeft niet te zeggen waarom. Kijk, als zij gewoon alleen maar zeggen: “Dat kind is zo ontzettend gehandicapt, dat kan echt niet weg”. “We moeten het echt even aanzien”. Ze kunnen van alles zeggen. [...] Dus daarin kunnen ze best wel sturen. “

Bertie Treur gaf ook aan dat zij op basis van de informatie die Trudy Staalman doorstuurde opereerde. “Ik moest het echt hebben van uh, CCCA en mensen zoals Trudy” Daarnaast hebben wij een statusrapport met informatie over Kelly-Qian, met de handtekening van Trudy erop. 

"Er werden ook kinderen verzorgd in The Fruit Basket, die niet naar Nederland gingen. Van deze kinderen wist ik natuurlijk de naam en omdat wij dat graag wilden weten, vroeg ik naar de leeftijd, maar ik had verder geen inzage in of kennis over de adoptie van deze kinderen."

Redactie: Op dit statusrapport, waarop de handtekening van Trudy Staalman staat, kun je ook de Nederlandse naam van Kelly-Qian teruglezen. In fax correspondentie tussen The Fruit Basket en Kind en Toekomst wordt er ook vrijwel direct gesproken van “Kelly”.

"Net als bij de kinderen die door tussenkomst van Kind en Toekomst werden geadopteerd, mocht ik deze kinderen, in sommige gevallen, aan de ouders overhandigen. Verder was er tussen mij en die ouders of adoptieorganisaties, geen contact."

Redactie: Wij hebben drie dozen vol met babyfoto boeken gevonden, vol met correspondentie tussen adoptieouders en Trudy - na de adoptie. 

"Bertie had mij verzocht om de ouders die via Kind en Toekomst adopteerden te ondersteunen tijdens de adoptieprocedure. Dit deed ik met veel plezier. Ik hield van de kinderen en vond het heerlijk om hun adoptieouders een beetje te leren kennen en te helpen."

Redactie: Bertie was in die tijd directeur van stichting Kind en Toekomst.

"Wat betreft registratie en statusrapporten. Ik vind ‘statusrapport’ wel een heel groot woord voor mijn contact met Bertie. Ik hield haar op de hoogte van hoe het met de kinderen ging die ik verzorgde. Vooral wanneer ouders wisten dat ze door Chinese autoriteiten, op voordracht van Kind en Toekomst, met een kindje waren gematched, was het voor hen een bijzondere zegen om zo nu en dan wat over het kindje te horen of een foto te krijgen, alvorens de uitnodiging te krijgen om naar China te komen voor de adoptie procedure."

Redactie: Trudy heeft een document over Kelly-Qian met de titel ‘statusrapport’ persoonlijk ondertekend. 

"Het is een keer voorgekomen, dat ik gevraagd werd/toestemming kreeg om een kindje mee te nemen, dat nog maar net in het staatskindertehuis was aangekomen. Zij was wel geregistreerd, middels een politierapport, maar aangezien ze net was binnengekomen, was nog niet alle administratie afgerond. 

Dit zou ik in mijn communicatie met Kind en Toekomst ‘registratie’ hebben kunnen noemen, maar was in feite dus ‘een nog niet complete administratieve handeling’."

Redactie: In seizoen 1, aflevering 3, geeft Trudy Staalman, op camera aan dat ze aan het Staatsweeshuis vroeg om een kindje mee te nemen. Hierbij gaf ze ook aan dat ‘de documenten later wel zouden komen’. Dit staat ook vermeld op het statusrapport wat ondertekend is door Trudy. Daarnaast hebben de adoptieouders van Kelly-Qian ook een brief van Kind en Toekomst ontvangen. Hierin werd aangegeven door Trudy Staalman dat het Chinese Civil Bureau nog geen kopieën van de adoptieouders van Kelly-Qian hadden gemaakt. Er verliep dus wel informeel contact tussen het Chinese Civil Bureau en Trudy Staalman over zaken mbt documenten.

"Het maakte voor het staatskindertehuis geen verschil of ze in een bedje in hun huis lag of in een bedje in The Fruit Basket, aangezien de kinderen in beide situaties volledig onder de autoriteit van het staatskindertehuis vielen. 

Op het moment van administratie in het kindertehuis zou het kindje een naam krijgen en zou de geschatte geboortedatum worden geregistreerd. Dit kindje is dus gewoon opgenomen in de administratie zoals ieder ander kind. Dit kindje noemden wij LB, Elby, of te wel, Little Baby, omdat ze klein was. Ik vermoed dat jij dit bent geweest, maar kan dit niet met 100% zekerheid zeggen. 

Wat betreft de adoptieprocedure en documenten, hier had ik geen werkelijke bemoeienis mee, behalve als ‘doorgeefluik’ (zie hieronder).  Wanneer het kindertehuis besloot dat een kindje naar het buitenland zou worden geadopteerd, ontving ik van hen de naam van het kindje en de geboortedatum als het kindje door tussenkomst van Kind en Toekomst zou worden geadopteerd. Deze gaf ik dan aan Kind en Toekomst door. Er werd mij geen verdere informatie verstrekt. Ook had ik geen enkele invloed op deze informatie. 

In die tijd was er nog geen nationale regelgeving voor adopties. Iedere provincie (Burgerlijke Zaken) volgde daarin haar eigen procedures. Dat betekende voor Kind en Toekomst, in de eerste jaren, dat zij de documenten naar mij toestuurden en ik ze doorgaf aan het staatskindertehuis/Burgerlijke Zaken. Ergens midden 90er jaren werd de CCAA in het leven geroepen en kwam er een nationale regelgeving op het gebied van adoptie. Vanaf die tijd werden documenten naar Beijing gestuurd en vandaar doorgezonden naar de provincie. Van documenten die het staatskindertehuis van het kindje beschikbaar stelde voor de procedure had ik geen enkele kennis."

Redactie: De Chinese binnenlandse Adoptiewet werd aangenomen op 29 december, 1991 en ging van kracht op 1 april, 1992. Er was dus tijdens de adoptie van Kelly-Qian wél al een nationale regelgeving. Ook de CCAA werd in werking gesteld in 1992.

"Wat betreft de visa van de vrijwilligers, buitenlanders die als vrijwilligers meehielpen in The Fruit Basket, hadden een studentenvisum. Zij kregen tenminste 4 uur schrijfles, een op een, en daarnaast leerden ze mondeling Chinees in de Fruit Basket omgeving. Het visum werd verstrekt door de universiteit op deze basis. Toen ik met Cor trouwde heeft Cor een aantal jaren een groter aantal uren les gehad. Als echtpaar had een van ons een visum, de ander niet. Ik had dan ook een ‘dependent’s visum’. Dit gaf mij de vrijheid om mijn dagen naar eigen believen in te delen.

Ik was niet betrokken bij financiële aangelegenheden.  Bij de uitgifte van het paspoort door het Politiebureau, moesten de ouders hiervoor legeskosten betalen. Ook betaalden de ouders bij de Notaris en bij Burgerlijke Zaken legeskosten. In deze situaties zullen de ouders hiervoor een reçu hebben ontvangen. Alle andere onkosten werden aan Kind en Toekomst betaald. Ik heb van ouders vernomen dat dit vlieg- en hotelkosten dekte, alsook kosten voor legalisering van de adoptie door de Ambassade in Beijing. Ook de kosten bij het staatskindertehuis werden door Kind en Toekomst hieruit vergoed. Ik heb van horen zeggen dat dit laatste bedrag USD3,000.—was, maar dit zelf nooit gezien of officieel bevestigd gehad. Ook ontvingen wij geen vergoeding of financiële hulp van officiële zijde, Kind en Toekomst of enig ander die op welke wijze dan ook belang zou hebben bij het bestaan van The Fruit Basket."

Redactie: in een brief uit 1994 gericht aan adoptieouders die via Kind en Toekomst hebben geadopteerd, lezen wij een oproep voor een donatie aan tehuizen in China. Dit zou het Staatshuis kunnen zijn, maar in een interview met een anonieme bron word er ook gesproken van ‘donaties voor het melk-programma’. Hierdoor vermoeden wij dat er wel geldstromen liepen tussen Nederlandse aspirant-/adoptie-ouders, Kind en Toekomst en The Fruit Basket.

"In de tijd dat jij werd geadopteerd, betaalden de ouders blijkbaar 14.000 tot 15.000 gulden aan Kind en Toekomst. Ik heb begrepen dat dit in 1997 dit bedrag al verhoogd was tot 25.000 gulden.

Kelly, The Fruit Basket werd geboren vanuit Gods hart. Het is God die omziet naar de weduwen en de wezen en Die Zijn kinderen roept  en aanmoedigt om zich voor hen in te zetten. Het is met grote vreugde dat ik, en anderen met mij, dit hebben gedaan. Ik was dankbaar dat ik dit mocht doen. Er is nooit zelfs een verlangen geweest om hiervoor iets terug te ontvangen. Ik begrijp dat dit misschien moeilijk te vatten is, omdat in de wereld veel om geld draait. In Gods koninkrijk gaat het om echte liefde – onbaatzuchtige liefde.

Het doet mij verdriet dat iets wat zo mooi, puur en eerlijk is/was kan worden besmeurd. Ik ga je zeker niet tegenhouden om te zoeken naar de waarheid, maar ik bid dat je in je zoeken de Waarheid zult vinden. Alleen daar is ook genezing te vinden voor pijn. Het is mijn verlangen dat het jou goed gaat en hoop dat wat ik heb geschreven je een duidelijker beeld zal geven.Hartelijke groet, Trudy.”

Slotwoord van de redactie

Wij danken Trudy Staalman voor haar reactie. In lijn met onze journalistieke principes kiezen we ervoor haar volledige antwoord te publiceren, aangevuld met feitelijke context en toelichting vanuit de redactie.

De serie De Afhaalchinees: Thuisbezorgd kwam tot stand op basis van langdurig onderzoek, gesprekken met direct betrokkenen en het bestuderen van tientallen archiefdocumenten. Met deze wederhoorpagina willen we laten zien hoe zorgvuldig en transparant die werkwijze is geweest. We hopen dat deze bijdrage niet alleen ruimte geeft aan dialoog, maar ook aan begrip voor de complexiteit van adoptie en de behoefte aan waarheid en herstel.

De volledige uitzending van De Afhaalchinees: Thuisbezorgd is te streamen op NPO Start.